فلنج (Flange) یکی از مهمترین و پرکاربردترین قطعات اتصالدهنده در صنایع مختلف، بهخصوص در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی است. فلنجها به دلیل ساختار خاص و قابلیت اتصال آسان، نقش حیاتی در ایجاد اتصالات مطمئن و مقاوم بین لولهها، شیرآلات و تجهیزات صنعتی ایفا میکنند.فلنج یک صفحه یا حلقه فلزی است که برای اتصال لولهها، شیرآلات و تجهیزات به یکدیگر استفاده میشود. این قطعه با پیچ و مهره به صورت محکم روی لوله یا تجهیزات نصب شده و اتصال قابل جداسازی را فراهم میکند. فلنجها معمولاً از جنس فولاد، استیل، چدن یا آلیاژهای خاص تولید میشوند تا مقاومت لازم در برابر فشار، حرارت و خوردگی را داشته باشند.
ویژگیهای فلنجها
-
اتصال محکم و قابل جداسازی: فلنجها امکان اتصال محکم ولی قابل بازکردن را فراهم میکنند، که برای تعمیرات و بازرسی دورهای بسیار مهم است.
-
مقاومت در برابر فشار و دما: فلنجها با توجه به نوع آلیاژ و استاندارد ساخت، میتوانند در فشارها و دماهای بالا کار کنند.
-
تنوع سایز و استاندارد: فلنجها در سایزهای مختلف و مطابق با استانداردهای جهانی تولید میشوند.
-
سهولت در نصب و نگهداری: اتصال فلنجها به کمک پیچ و مهره، عملیات نصب و جداسازی را آسان میکند.
-
مقاومت در برابر خوردگی: در صورت انتخاب جنس مناسب، فلنجها مقاومت خوبی در برابر خوردگی و محیطهای شیمیایی دارند.
انواع فلنجها
فلنجها در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی بر اساس طراحی و کاربرد به چند دسته اصلی تقسیم میشوند:
-
فلنج لغزشی (Slip-On Flange): این فلنجها بهراحتی روی لوله قرار میگیرند و سپس با جوشکاری ثابت میشوند. نصب آسان و قیمت مناسب از ویژگیهای این نوع است.
-
فلنج ساکت ولد (Socket Weld Flange): این فلنجها دارای یک حفره هستند که لوله داخل آن قرار میگیرد و سپس جوشکاری میشود. برای لولههای با قطر کوچک استفاده میشود.
-
فلنج رزوهای (Threaded Flange): فلنجی است که روی لوله رزوه شده و بدون نیاز به جوشکاری نصب میشود. کاربرد آن در سیستمهای با فشار پایین و شرایطی که جوشکاری امکانپذیر نیست، متداول است.
-
فلنج گلو دار (Weld Neck Flange): این نوع فلنج به صورت یکپارچه به لوله جوش داده میشود و برای فشارهای بالا و دماهای شدید مناسب است.
-
فلنج کور (Blind Flange): برای بستن انتهای لولهها استفاده میشود و هیچ سوراخی ندارد. معمولاً در مواقعی که لازم است جریان در لوله متوقف شود کاربرد دارد.
-
فلنج حلقهای (Ring Type Joint Flange): این فلنجها برای فشارهای خیلی بالا طراحی شدهاند و از حلقهای فلزی به عنوان آببندی استفاده میکنند.
-
فلنج دندهای (Lap Joint Flange): این فلنجها روی یک حلقه لوله قرار میگیرند و امکان چرخش فلنج به دور لوله را فراهم میکنند.
استانداردهای فلنج
برای اطمینان از کیفیت و تناسب فلنجها با نیازهای صنعتی، استانداردهای متعددی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتاند از:
-
ASME B16.5: استاندارد فلنجهای فولادی و استیل برای سایزهای 1/2 اینچ تا 24 اینچ.
-
ASME B16.47: استاندارد فلنجهای بزرگتر از 24 اینچ.
-
API 6A: استاندارد فلنجها در صنعت نفت و گاز با فشار بالا.
-
DIN، JIS و BS: استانداردهای اروپایی و ژاپنی.
سایزهای فلنج
سایز فلنجها بر اساس قطر اسمی لوله (NPS – Nominal Pipe Size) و فشار کاری تعیین میشود. سایزها از 1/2 اینچ تا چندین فوت متغیر هستند. همچنین هر سایز فلنج با توجه به کلاس فشار (Pressure Class) مانند 150، 300، 600، 900، 1500، 2500 طبقهبندی میشود که نشاندهنده حداکثر فشار قابل تحمل فلنج است.
کاربرد فلنجها در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی
-
اتصال لولهها: فلنجها برای اتصال لولههای انتقال نفت، گاز و مواد شیمیایی استفاده میشوند.
-
اتصال تجهیزات: اتصال پمپها، کمپرسورها، مخازن و سایر تجهیزات به خطوط لوله.
-
تعمیرات و بازرسی: قابلیت جداسازی فلنجها موجب سهولت در تعمیر، تعویض قطعات و بازرسی میشود.
-
سیستمهای فشار بالا و دمای بالا: استفاده در شرایط سخت عملیاتی که نیاز به مقاومت بالایی دارند.
نکات مهم در انتخاب فلنج مناسب
-
نوع آلیاژ: با توجه به شرایط محیطی (خوردگی، دما، فشار) باید جنس فلنج را انتخاب کرد.
-
استاندارد ساخت: تطابق با استانداردهای صنعتی برای اطمینان از کیفیت و ایمنی.
-
سایز و کلاس فشار: باید دقیقاً متناسب با سایز لوله و فشار کاری انتخاب شود.
-
نوع فلنج: بسته به شرایط نصب و کاربرد، نوع مناسب فلنج را انتخاب کنید.
-
کیفیت آببندی: استفاده از گسکت مناسب برای جلوگیری از نشت و حفظ ایمنی.
جمعبندی
فلنجها به عنوان اتصالات حیاتی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، نقش کلیدی در تضمین ایمنی و عملکرد سیستمهای انتقال و تجهیزات دارند. شناخت دقیق انواع، ویژگیها و استانداردهای فلنجها به انتخاب درست و اجرای صحیح اتصالات کمک میکند. با توجه به شرایط کاری و محیطی، انتخاب فلنج مناسب باعث افزایش عمر مفید سیستم و کاهش هزینههای تعمیراتی خواهد شد.
